همه چیز آرام است.خانه و اهل خانه پس از یکروز سخت کاری، کنار هم به سریال تلویزیون لبخند می زنند. ناگهان زلزله می آید، شیشه ها می شکند و در یک آن تمام دکوراسیون زیبای خانه که حاصل دسترنج سالها تلاش آقا و خانم خانه است بهم می ریزد و آن همه خوشبختی و آرامش خانواده قربانی خشم طبیعت می شود!
نرگس سپه وند- گاهی هم این حوادث طئنه طبیعت نیست و ناشی از سهل انگاری ما انسانهاست.حال باید گفت: به عنوان یک ایرانی که می دانیم کشورمان روی کمربند زلزله قرار دارد چه تمهیدانی باید بیندیشیم؟! شاید بزرگترین مخاطره طبیعی در کشور ما زلزله است و نیاز نیست یادآوری کنم آن همه خانه و کاشانه زلزله بم نه اصلا زیاد دور نمی رویم همین زمین لرزه کرمانشاه با خانه و کاشانه های آرام در آن شب سرد زمستانی چه کرد! خرابی خانه و ریزش آوار یک طرف و جسد آن کودک زیبای چند ماهه که دست تقدیر برای سرباز نجات دهنده اش بر پیشانی گذاشته بود،یک طرف! همه چیز حادثه را به یاد داریم که دل هر شهروندی را به درد می آورد.
مخاطرات چه طبیعی و چه انسانی در کمین ما هستند.خانه و خانواده بزرگترین سرمایه زندگی هر شخص محسوب می شوند اما گلایه اینجاست که هنوز احساس نیاز پیدا نکرده ایم که باید نسبت به مخاطرات، پیش بینی و مبارزه با آن حساس شویم.
بله حساس شویم به زبان ساده یعنی اینکه هر شهروند، مادر،پدر، کودک و هر ایرانی باید آموزشهایی را فرابگیرد و این اصل مهم را از بر شویم که در شرایط بحرانی و مخاطرات فرار ناگهانی، استرس و دستپاچگی نه تنها کمکی به نجات جانمان نمی کند بلکه موجب زیان بیشتر و حتی مرگ خواهد شد.
در این مقاله می خواهیم با طرح ضروری و جامع خادم آشنا شویم به معنای خانواده آماده در مخاطرات که حاصل تلاش جمعیت هلال احمر لرستان است و به موجب همین طرح هر شهروند می تواند یاد بگیرد که چگونه در شرایط بحران و بروز مخاطرات امدادرس خویش و خانواده اش باشد پس بیایید در فراگیری طرح خادم کوشا باشیم.حوادث طبیعی بر اثر قانونمندی‌های نظام هستــی و اراده پروردگــار از دیرباز با انسان همــراه بوده است. دستاوردهای بشری تاكنون بخشی از این حوادث را در حد امكــان تحت كنتــرل در آورده و از میزان خسارات و زیان‌های آن كاسته، در ایران بیشتر زمین لرزه همچنان به‌صورت خشن‌ترین حادثه طبیعــی در كمین انسان است. هر یک از حوادث و بلایا برای شهروندان و امکانات جامعه می‌تواند عواقب طولانی مدتی به همراه داشته باشد. اگر در جامعه حادثه یا بلایی روی بدهد، دولت و سازمان‌های امدادرسان اقدام به ارایه کمک خواهند کرد اما شهروندان نیز خود باید آماده باشند. امدادرسانان بلافاصله در محل وقوع سانحه حضور پیدا نخواهند کرد و گاهی ممکن است در جایی دیگر سرگرم امدادرسانی باشند.حال در ابن شرایط نقش خانوده ها چیست؟
خانواده و شهروندان باید بدانند:
-خانواده و شهروندان باید بدانند که هنگام وقوع آتش‌سوزی چه باید بکنند و هنگام وقوع طوفان، زلزله یا سیل به کجا پناه ببرند.
-مردم باید آماده باشند تا هنگام ضرورت خانه‌های خود را ترک کنند و در پناهگاه‌های عمومی استقرار یابند.
– در چنین اوضاعی شهروندان باید بدانند که چگونه نیازهای اولیه پزشکی خود را تأمین کنند.
-آنچه مسلم است مردم با انجام اقداماتی می‌توانند دامنه خسارات ناشی از سوانح را کاهش داده یا به طورکلی خود را از گزند خطر دور نگه دارند.
-فرآیندی که از آن به‌عنوان «تاب‌آوری» و «خودامدادی» تعبیر می‌شود و هدف غایی طرح ملی خادم( خانواده آماده در مخاطرات) را تشکیل می‌دهد.
طرح «خادم» چیست و چه اهدافی دارد؟
یکی از مهم‌ترین برنامه‌های جمعیت هلال‌احمر لرستان در راستای کاهش خسارات ناشی از حوادث و بلایا، ارتقای دانش و اطلاعات امدادی افراد و خانواده‌ها در راستای خودامدادی و افزایش میزان تاب‌آوری در حوادث است. از آن‌جایی که تمامی بررسی‌ها نشان می‌دهد که اطلاعات خانواده‌های ایرانی در مورد چگونگی مقابله با حوادث و سوانح مختلف بسیار اندک و محدود است، این وضع موجب شد تا جمعیت هلال‌احمر در زمینه افزایش شاخص اطلاعات خانوار درخصوص مسائل امدادی، یکی از بزرگترین طرح آموزشی خود را در قالب طرح خادم (خانوده آماده در مخاطرات) به اجرا گذارد. با توجه به اینکه تمامی خانواده‌های کشور برای دریافت آموزش‌های آمادگی در برابر مخاطرات به مراکز آموزشی مرتبط مراجعه نمی‌کنند، بنابراین جمعیت هلال‌احمر به تناسب مسئولیتی که درقبال عموم افراد جامعه دارد، برنامه‌ای را تدوین کرده است تا رابطان این جمعیت به در منازل آنها مراجعه کرده و آموزش‌های لازم را به‌صورت فشرده و کوتاه‌مدت به افراد خانواده ارایه کنند.
برهمین اساس طبق برنامه‌ریزی‌های به‌عمل آمده در جمعیت هلال احمر لرستان مقرر شد، قشر اصحاب رسانه با تببین و فرهنگ سازی در امر همکاری و تعامل شهروندان با عوامل جمعیت هلال‌احمر که در واقع تسهیلگران این فرآیند ملی و مهم هستند، طرح خادم را عملیاتی کنند. مبرهن است این طرح زمانی به موفقیت خواهد رسید که با همکاری، هماهنگی و حساس‌سازی موضوع به صورت یک نهضت همگانی اجرا شود. بنابراین انتظار ما از خانواده‌های عزیز این است که با حوصله، صبر و دقت نظر با نیروهای جمعیت هلال‌احمر که ملبس به پوشش خاص جمعیت هلال‌احمر با نشان طرح خادم و دارای کارت شناسایی و هویتی ویژه هستند، نهایت همکاری را داشته باشند.
بحــران و مدیریت آن
بر اساس تعریف فرهنگ علوم اجتــماعی، بحران به معنای تغییر ناگــهانی است كه در جریان یك حادثه پدید می‌آید كه یكی از مشخصات ویژه آن معمولا میزان وخامت آن است. در معنای مجــازی، شرایط و اوضاع یا دورانی خطرناك و فاقد اطمینان است. بحــران فرآیندی است كه در طی آن تعادل از بین رفته و انتقالی نسبتا اجتناب ناپذیر به سوی شرایط و اوضاعی دیگر، حاصل می‌گردد.
هرگاه پدیده‌ای به طور منظم، معمولی و طبق پیش‌بینی قبلی، جریان نیابد یا حالتی از نابسامانی پدید آید یا نظمی مختل شود یا حالتی غیر طبیعی رخ دهد، سخن از بحران به میان می‌آید.
بحران را پیش بینی کنیم
ما اغلب نمی‌دانیم چه حادثه‌ای در انتظار ماست و چه هنگامی رخ خواهد داد. این بی‌اطلاعی از چگونگـی و زمان حادثه است كه بسیاری از حوادث طبیعی و بشری را به پدیده ای واقعا بحرانی تبدیل می‌كند. هر چه توانایی برای پیش‌بینــی ماهیت، وسعت و زمان فجایع بیشتر باشد، احتمال كاهش ابعاد خسارت بار بحران بیشتر خواهد بود.
تصــور ذهنی افراد از بحــران
به گفته کارشناسان هر فرد ادراك ویژه‌ای از بحـــران دارد، به طوری كه خاطرات و تخیلات وی از حوادث، خاص خود اوست. ترس و وحشت از بحــران به‌طور عام می‌تواند در اثر تجــربیات گذشتــه و با برداشت‌هایی كه از دیگــر منابع حاصل شده، عمیقا در وجود شخص ریشــه كند. وحشت او ممكن است نتیجه تصورات وی از تاثیر حادثه نظیر مرگ، ویرانــی ، صدمــه و نقص عضو باشد. آموزش برای مقابله با حوادث می‌تواند به ادراكات درونــی و دانش فرد بیافزاید، به‌گونه‌ای كــه او بتواند احتمال وقوع حادثه را با دقت بیشتری حدس بزند و از اقدامات پیشگیری كننده موثر، منابع كمك و مناسب‌ترین واكنش‌ها با خبر شود. به‌هنگام وقوع حادثه، فقدان دانش و آموزش لازم، بر اضطراب شخص می‌افزاید. آنجا كه خطر، زندگی شخص را پیوسته تهدید می‌كند، تمرین و مهارت لازم برای مقابله با آن، شخص را به هنگام مواجهه با حادثه یاری می‌كند و از اضطراب وی می‌كاهد.
هدف غایی؛آمــادگــی خانواده ها
عبارت ‹‹ آمادگی›› جهت رویارویی با بحران معمولا به كلــیه اقداماتی اطلاق می‌شود كه دولت‌ها، سازمان‌ها، جوامع و افراد را قادر می‌سازد تا در مواقع بحرانی به‌طور سریع وكارآمد پاسخ لازم را جهت روبرو شدن با بحــران از خود نشان دهند.که طرح خادم نیز یکی از مصادیق آمادگی در مقابل مخاطرات است که با مراجعه به سایت جمعیت هلال احمر و یا شرکت در کارگاه های آموزشی و داوطلبی در بخش نیروهای افتخاری هلال احمر، هر شهروند و خانواده به معنای تمام کلمه می تواند،فردی آماده در رویارویی با مخاطرات باشد.
برای امادگی خانواده ها وکارکنان .امدادگران دوره مخاطرات بیسارمناسبت می باشد