تاب آوری آسان به دست نمی آید/ ضرورت مدیریت بحران ایران امروز و فردا

پایگاه خبری سنگ نوشته، یادداشت- تاب آوری در برابر حوادث مختلف روزگار چه طبیعی چه غیر طبیعی ضرورت امروزه ماست. موضوع مهمی که از سطح مقالات، مطالعات و کتابخانه ها بایستی بیرون بیاید و در سطح مدیریتی کلان کشور عملیاتی شود.

ما تاکنون نشان دادهایم که مدیریت بحران را خوب یاد نگرفته ایم یا نتوانسته ایم تمام ابعاد آن را به درستی به سرانجام برسانیم.
مدیریت بحران به کنار، در پیش و پس آن هم مصایب داریم و مصایب ما بیشتر در عدم هماهنگی و عدم مدیریت یکپارچه و اجرای آن است. (مانند سیل فروردین ۹۸ یا همین کروناویروس!
ما ایرانیان منتظر بحران می مانیم و تجربه ثابت کرده که حوادث پیچیده امروزی با مدیریت صرفا بحران اگر هم حل و فصل گردند خسارت زیادی به یادگار می گذارند. سلایق مختلف سیاسی بدون توجه به شایسته سالاری و عدم آموزش مدیران، خسارتها را هم بیشتر کرده اند. بدشانس هم که باشیم و قحط الرجال مدیریتی داشته باشیم، مدیریت بحران کشور خرافه گو هم از آب در می آید!!

گواه این که مدیریت بحران در ایران خوب عمل نکرده است، تکرارمکرر زلزله و سیل و حوادثی ازین قبیل است که در کشور رخ داده اند و خسارتهای سنگین مالی، فرهنگی، روانی، اقتصادی و انسانی به جای گذاشته اند و این دور تسلسل همچنان ادامه دارد.

ممالک در حال توسعه و بخصوص توسعه یافته، مسیر اصلاح را در “”تاب آوری جامعه”” دیده اند که پیش از وقوع یک حادثه بزرگ، جامعه آمادگی لازم را داشته باشد.

سالهاست وقایع طبیعی و حتی غیر طبیعی در ایران بحران نامیده می شوند و رویکرد مدیریتی که وجود دارد آنها را از سطح مخاطره به سطح بحران رسانده است.
رویکرد مخاطره محور اقدامات مدیریتی آن بر جامعه تاب آور متمرکز است و رویکرد بحران محور هدف بازگرداندن سریع جامعه به وضعیت عادیست.

لازم است که به نوعی دیگر تکرار شود که سالهاست در ادبیات پیشگیرانه جهانی، مدیریت وقایع از سطح بحران که غافلگیرکننده و ناگهانیست به سطح مخاطرات که قابل انتظار و قابل برنامه ریزی است ارتقا یافته اند.

رویکرد مدیریتی در مخاطرات، پیشگیرانه، خردمحور، عقلانی،زیرساختی و مبتنی بر اصل دیده بان دائمی است.

اما روبکرد مدیریتی در بحرانها بسته محور، احساس محور، التهابی،جبرانی و مبتنی بر اصل غافلگیری دائمی است.

از سیاست های رویکرد مخاطراتی بازنگری در معیارهای انتخاب مدیران است؛
چرا که مدیر مقابله با مخاطرات در هرجا چشم وچراغ دیده بانی و برنامه ریزی برای رویارویی با مخاطرات و کاهش پیامدهای آن است.
در این رویکرد که به مرور سبب نهادینه شدن تاب آوری می گردد مدیران در وضعیت عادی باید به شناسایی و رصد مخاطرات احتمالی اقدام کرده و آموزشهای لازم به شهروندان را سرلوحه کار خود قرار دهند و در این مسیر آنچه مهمتر می نماید بهره مندی بدون سانسور و عدم پنهانکاری در رسانه های مختلف است تا چه در وضعیت عادی و زمان آرامش و مخاطره اطلاعات کاربردی ضروری به شهروندان انتقال یابد.

تاب آوری آسان به دست نمی آید، مگر با عزم حاکمیت و صرف وقت و بودجه برای ایجاد و تبیین تاب آوری در تشکیلات حاکمیتی، همراهی جامعه با اعتمادسازی، بهره مندی از علوم نو مدیریتی، استفاده از تجارب ممالک توسعه یافته و آموزش شهروندان توسط مدیران منتخب یا منتصب شایسته برای پایداری و عزت ایران امروز و فردا…..

سعید بارانی
* فعال اجتماعی- فرهنگی