جرایم و تخلفات انتخاباتی

یادداشت- پایگاه خبری سنگ نوشته، محمد آریانپور- وجود و بروز تخلفات و جرایم انتخاباتی امری طبیعی و غیر قابل انکار است به گونه ای که هیچ نظام انتخاباتی در دنیا نمی‌تواند ادعا کند که در برگزاری پروژه سیاسی- اجتماعی انتخابات، با جرایم و تخلفات انتخاباتی روبرو نبوده و یا در جریان برگزاری انتخابات از این مقوله مصون است، اما نکته جالب تر این است که نوع، کیفیت ، تعدد و روش های ارتکاب به جرائم و تخلفات انتخاباتی در نظام های سیاسی دنیا یکسان نبوده و علاوه بر اینکه دارای انواع مختلف است، از نظر شدت و ضعف ، شیوه‌ها و روش‌های ارتکاب و سایر زوایا و جنبه ها با یکدیگر توفیر دارند.
میزان مجازات در نظر گرفته شده برای جرایم و تخلفات انتخاباتی نیز از کشوری به کشور دیگری فرق دارد .
در کشورهایی که انتخابات به شیوه کلاسیک و سنتی برگزار می‌شود و دخالت افراد و نقش نیروی انسانی در فرایند انتخابات بیشتر است، مبحث جرایم و تخلفات انتخاباتی از مباحث فوق‌العاده مهم و جالب توجه است و از بازارگرمی بیشتری برخوردار است .
این نکته بدان معنا نیست که در کشورهایی که انتخابات به شیوه نوین و الکترونیکی برگزار می شود جرایم و تخلفات وجود نداشته باشد. اتفاقا این مطلب نیز صحیح است که در انتخابات الکترونیک ، جرایم و تخلفات پیچیده‌تر ، فنی تر و از حساسیت بیشتری برخوردارند.

به طور کلی جرائم و تخلفات انتخاباتی و موضوع پیشگیری یا مقابله با آنها همواره بخش مهمی از امکانات، وقت و انرژی قانونگذاران ، دست‌اندرکاران و برگزار کنندگان انتخابات را به خود اختصاص می دهد .
همواره ازمیان برگزار کنندگان و دست اندرکاران انتخابات عده ای در تلاش بوده و هستند که با سیاستگذاری و طراحی ساز و کارهایی از تخلفات و جرایم پیشگیری نموده و هم در صورت وقوع جرم و تخلف با آن مقابله نمایند.
تخلفات انتخاباتی همچنین دارای تنوع و پیچیدگی خاصی هستند. این دو مقوله گاهی کاملاً منطبق و گاهی مغایر با هم هستند یا ممکن است مکمل همدیگر باشند.
گاهی اوقات جرایم و تخلفات انتخاباتی خلق الساعه و بدون قصد ونیت قبلی اتفاق می افتند، و گاهی هم با نقشه و طرح ازپیش تهیه شده روی می دهند . تخلفات انتخاباتی گاهی ندانسته و به صورت غیر عمد و زمانی هم عامدانه ممکن است روی دهند.
جرایم و تخلفات انتخاباتی ممکن است به صورت انفرادی و یا به صورت گروهی روی دهند ، بعضی اوقات جرایم و تخلفات انتخاباتی ممکن است چنان اساسی و بزرگ باشند که موجب ابطال انتخابات و مجازات های سنگین برای مرتکبین باشد و گاهی وقتها جزیی باشد چندان در ادامه کار قابل اعتنا و توجه نباشند ،اما بهرحال قانونگذار برای آنها هم ، راهکارها و مجازات هرچند اندکی قایل شده است.
جرایم و تخلفات انتخاباتی از جنبه زمان وقوع نیز متفاوتند، برخی قبل از روز انتخابات، برخی در روز انتخابات و برخی ممکن است بعد از آن اتفاق بیفتند.
از نظر تعداد، تنوع و کیفیت مرتکبین نیز جرایم و تخلفات انتخابی متفاوت و متنوع اند ، ممکن است جرم و تخلف انتخاباتی توسط یک یا تعدادی کاندیداهای انتخاباتی اتفاق بیفتد , یاممکن است توسط یکی یا جمعی از هواداران آنها، همچنین گاهی ممکن است توسط یک عامل یا تعدادی از عوامل برگزار کننده و دست‌اندرکار در برگزاری انتخابات روی دهد و یا نهایتا توسط گروه ، شخص ، نهاد ، سازمان و ارگان ثالثی با نیات پنهان و البته منافعی مستتر روی دهند ، درحالیکه در نگاه اولیه احساس بر این است که آن گروه،شخص و… هیچ نقش و منفعت مستقیمی در انتخابات ندارند.
در قانون انتخابات کشور ما هم این مقوله همواره مورد توجه بوده و تلاشهای فراوان برای پیشگیری و مقابله با جرایم و تخلفات صورت گرفته و همچنان ادامه دارد.
فصل هفتم قانون انتخابات کشور در ماده ۶۶مشخصاً به موضوع جرائم و تخلفات انتخاباتی اختصاص یافته ، البته در سایر مواد این قانون مانند مواد ۶۴ و ۶۵ نیز برخی دیگر مصادیق جرم و تخلف را بیان نموده ‌همچنین در سایر مواد این قانون و آیین نامه اجرایی آن، به شقوق و مصادیقی پرداخته شده است.
ماده ۶۶ قانون انتخابات موارد ذیل را جرم محسوب و بیان نموده است :
۱- خرید و فروش رای ازقبیل و هرگونه اقدام به خرید و فروش مستقیم غیر مستقیم رای ، توزیع لوازم و اقلامی که برای دریافت کننده جنبه انتفاعی داشته باشد، همچنین کمک‌های نقدی و غیرنقدی به اشخاص ، اماکن عمومی و مذهبی و هیئت ها و امور خیریه بعد از ثبت نام در انتخابات.
۲- رای گرفتن با شناسنامه کسی که حضور ندارد .
۳- تهدید یا تطمیع در امر انتخابات .
۴- رای دادن با شناسنامه جعلی .
۵- رای دادن با شناسنامه دیگری. ۶- رای دادن بیش از یک بار.
۷- توصیه به نوشتن اسم کاندیدای معین در ورقه رای توسط افراد متفرقه در محل اخذ رای.
۸- اخلال در انتخابات.
۹-کم وزیادکردن آرا یاتعرفه ها.
۱۰ – تقلب در رای گیری و شمارش آرا.
۱۱ – تقلب و تزویر در اوراق تعرفه یا برگ رای یا صورتجلسات.
۱۲- توصیه به نوشتن اسم کاندیدای معین در ورقه ی رای از طرف اعضای شعبه اخذ رای و ناظرین و بازرسان.
۱۳- تغییر و تبدیل یا جعل و یا ربودن و یا معدوم تصرف نمودن اوراق یا اسناد انتخاباتی از قبیل تعرفه ، برگ رای، صورتجلسات ، تلکس، تلفن گرام ها و تلگراف ها
۱۴-باز کردن و یا شکستن محل محل نگهداری و لاک‌ و مهر صندوق های رای بدون مجوز قانونی.
۱۵- جابه‌جایی ، دخل و تصرف و یا معدوم نمودن اسناد انتخاباتی بدون مجوز قانونی.
۱۶- ایجاد رعب و وحشت برای رای دهندگان یا اعضای شعب ثبت نام و اخذ رای با اسلحه یا بدون اسلحه در انتخابات
۱۷- دخالت در امر انتخابات با سمت مجعول و یا به هر نحو غیرقانونی
۱۸- انجام یا عدم انجام هرگونه عملی که باعث مخدوش شدن رای مردم از ناحیه اعضای شعب اخذ رای باشد، از قبیل خودداری کردن از ممهور نمودن برگ تعرفه یا شناسنامه یا انتقال صندوق اخذ رای به غیر از محل آگهی شده
و سایر مواردی از این قبیل….
بهرحال ضمن قدردانی از همه اشخاص حقیقی و حقوقی که در پاسداری از رای مردم در تلاشند، امید است همه ما بعنوان رای دهندگان ضمن حضور در صحنه انتخابات و مشارکت فعال و آگاهانه بر معیار حق و انتخاب کاندیدای اصلح، کارآمد و توانمند (نه بر معیارها و ملاک های قومی، طایفه ای و… ) و بعنوان کاندیدا یا طرفداران آنها حتا بعنوان دست اندرکار امر برگزاری انتخابات با نصب العین قرار دادن این فرموده گرانبهای مقام معظم رهبری که فرمودند: *رای مردم حق الناس است*، از هرگونه عمل و اقدامی که تخلف و جرم محسوب می شود یا حتا سخن و گفتاری که زمینه بروز و ظهور تخلفی را در فرایند انتخابات تقویت کند بپرهیزیم تا رای واقعی مردم به نتیجه برسد، چرا که در نهایت میزان رای مردم است نه غیر از آن.

محمد آریانپور