نرگس سپه‌وند ، یادداشت- سیزده بدر یک آیین باستانی در فرهنگ ما و بخشی از نوروز به شمار می‌رود. این مقاله یک راهنمای کامل درباره فلسفه، آیین‌ها و جشن های مشابه آن است.
پایگاه خبری سنگ نوشته، یادداشت، سیزده بدر یکی از مهم‌ترین و کهن‌ترین آیین‌های ایرانی است که ریشه‌های آن به دوران باستان بازمی‌گردد. این جشن که هر ساله در سیزدهمین روز از فروردین ماه برگزار می‌شود، بخشی از آیین نوروز است و مردم در این روز، با رفتن به دامان طبیعت، برگزاری مراسمی خاص و انجام برخی سنت‌ها و آداب دیرینه، جشن آغاز بهار را تکمیل می‌کنند. در این مقاله قصد داریم تاریخچه، فلسفه و رسوم مختلف سیزده بدر را بررسی کنیم.
سیزده بدر چیست؟
سیزده به در یکی از مهم‌ترین جشن‌های ایرانی است که در سیزدهمین روز از ماه فروردین، مردم ایران آن را با خروج از خانه و سپری کردن روز در طبیعت جشن می‌گیرند. این روز، بخشی جدایی‌ناپذیر از نوروز ایرانیان است که بلافاصله پس از دوازده روز جشن و دیدوبازدید نوروزی، به‌عنوان پایانی نمادین بر جشن‌های سال نو در نظر گرفته می‌شود.
سیزده بدر دارای سه ویژگی اصلی است:
یک جشن طبیعت‌محور مانند جشن شکوفه های گیلاس است که بر ارتباط انسان با محیط زیست تأکید دارد.
یک آیین اجتماعی که خانواده‌ها و دوستان را به دور هم جمع می‌کند.
یک باور کهن درباره عدد سیزده و تلاش برای دور کردن نحسی از زندگی در سال جدید.
سیزده بدر تاریخچه ای غنی دارد. مردم ایران در این روز به دل طبیعت می‌روند، خوراکی‌های مختلف آماده می‌کنند، بازی‌های سنتی انجام می‌دهند، سبزه‌های نوروزی را به آب می‌سپارند و جوانان به رسم کهن، سبزه گره می‌زنند و آرزو می‌کنند.
اما سؤالی که ممکن است مطرح شود، این است که سیزده بدر به چه معناست؟ چرا ایرانیان روز سیزدهم فروردین را برای این جشن انتخاب کرده‌اند؟ آیا واقعاً عدد سیزده در فرهنگ ایران نحس محسوب می‌شده است؟ یا اینکه این روز، نمادی از پاک‌سازی، نوسازی و ارتباط دوباره با طبیعت بوده است؟
سیزده بدر
تاریخچه و فلسفه سیزده بدر دقیقاً چیست؟
بیایید باهم به این رسم زیبا عمیق‌تر نگاه کنیم. در ادامه نکات مهمی درباره عدد سیزده و این جشن برایتان نوشته‌ایم. ببینیم داستان سیزده بدر چیست.
۱- عدد سیزده؛ نحس یا مقدس؟
در بسیاری از فرهنگ‌ها، عدد سیزده با نحسی و بدشگونی همراه است. برخی معتقدند که ایرانیان باستان نیز این باور را داشته‌اند و به همین دلیل، در روز سیزدهم فروردین، خانه را ترک می‌کردند تا بدی‌ها و نحسی‌ها را از خود دور کنند. اما آیا این باور واقعیت دارد؟
برخلاف باور رایج، در فرهنگ ایرانیان باستان، عدد سیزده نه‌تنها نحس نبوده، بلکه نماد «گذار از کمال به مرحله‌ای جدید» بوده است. در نظام فکری زرتشتی، عدد دوازده نماد تکامل و تعادل کیهانی است و عدد سیزده، عددی است که این تعادل را می‌شکند و دوره‌ای جدید را آغاز می‌کند.
۲- خروج از خانه؛ پیوند دوباره با طبیعت
یکی‌دیگر از فلسفه‌های سیزده بدر، ارتباط دوباره انسان با طبیعت است. در فرهنگ باستانی ایران، نوروز فقط یک جشن سال نو نبود؛ بلکه یک مراسم آیینی برای احیای زندگی و طبیعت محسوب می‌شد.
بر اساس باورهای کهن، دوازده روز پس از آغاز سال نو، ارواح نیک و نیروهای آسمانی در خانه‌ها باقی می‌مانند تا برکت و نیکی را به همراه آورند. اما پس از دوازده روز، این نیروها به طبیعت بازمی‌گردند و انسان نیز باید برای هماهنگی با این چرخه، خانه را ترک کرده و به دل طبیعت برود.
به همین دلیل، ایرانیان در روز سیزدهم فروردین، خانه را ترک می‌کنند تا روح خود را پاک کنند، بدی‌ها را از خود دور سازند و با طبیعت هماهنگ شوند.
۳- گره زدن سبزه؛ امید به خوشبختی و ازدواج
یکی از جالب‌ترین آیین‌های سیزده بدر، گره زدن سبزه توسط دختران و پسران جوانی است که هنوز ازدواج نکرده‌اند. این رسم که همچنان در بین ایرانیان رایج است، ریشه در باورهای کهن ایرانیان درباره طبیعت و نیروهای زندگی‌بخش آن دارد. در باور زرتشتیان، سبزه نمادی از حیات و نیروی باروری است. گره زدن سبزه و آرزو کردن، نوعی نیایش به طبیعت برای به دست آوردن خوشبختی و بخت نیکو بوده است.
