تاثیر متادون در ترک اعتیاد/ باورهای اشتباهی که نیاز به بازنگری دارد

به گزارش پایگاه خبری سنگ نوشته، متادون که یک داروی نگه‌دارنده است توسط کلینیک‌های ترک اعتیاد به بیماران عرضه می‌شود تا از رفتارهای پرخطر مانند استفاده از سرنگ آلوده جلوگیری شود اما در این میان چالش‌هایی وجود دارد؛ اینکه خود متادون نیز مانند مواد مخدر یک نوع وابستگی ایجاد کرده که بنا بر برخی اظهار نظرها ترک اعتیاد را سخت‌تر می‌کند.

نکته دیگر اینکه هدف از ترک اعتیاد بازگشت سلامتی کامل بیمار است نه اینکه به ماده دیگری وابسته شود، در حالی که به گفته افراد معتاد خماری متادون بیشتر از مواد مخدر است.

هرچند عرضه متادون طبق پروتکل الحاقی وزارت بهداشت و درمان صورت می‌گیرد اما در برخی موارد شاهد مصرف این ماده توسط بیماران بدون هیچ پشتوانه علمی هستیم که بدون شک تبعات به‌مراتب بدتری در پی خواهد داشت.

به نظر می‌رسد با توجه به عوارض مصرف انواع مواد مخدر علاوه بر سیاست‌های درمان اعتیاد باید روی مبحث پیشگیری بیشتر کار شود، زیرا تجربه نشان داده روش‌های درمان اعتیاد هیچ‌گاه به‌طور صد درصد جواب نداده است.

مصرف متادون بدون کار کارشناسی نتیجه‌بخش نیست

یک کارشناس ارشد روانشناسی با بیان اینکه نمی‌توان گفت متادون صد درصد ضرر یا نفع دارد، اظهار کرد: متادون برای افرادی که مصرف زیاد با دوز بالا دارند همچنین در طول روز ۵ وعده را صرف خرید موادمخدر می‌کنند، نتیجه‌بخش است.

مهدی رسولی‌فر افزود: مصرف متادون در افرادی که میزان استفاده از مواد مخدر در آن‌ها بالا است سبب افزایش اعتمادبه‌نفس می‌شود؛ همچنین در روابط بین فردی مؤثر است، زیرا این افراد به دلیل مصرف بالا اعتبار و جایگاهی در اجتماع ندارند.

وی ادامه داد: بنابراین اگر مصرف متادون در طول روز با دوز مشخص باشد و مداخلات تیم پزشکی، مددکار و روانشناس باشد جواب می‌دهد.

این روانشناس تأکید کرد: اما اگر در کنار متادون رفتار درمانی مورد توجه قرار نگیرد ترک امکان‌پذیر نیست همچنین مصرف متادون برای افراد معمولی قطعاً ضرر دارد.

آزاد فروشی متادون کار ا سخت می‌کند

رسولی‌فر با اشاره به اینکه برخی کلینیک‌ها اقدام به آزاد فروشی متادون می‌کنند، تصریح کرد: در این مورد به دلیل اینکه مداخلات پزشک، روانشناس و مددکار اعمال نشده بیمار دوز را بالا برده بنابراین ترک متادون سخت‌تر می‌شود.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا مصرف متادون می‌تواند به ترک اعتیاد منجر شود، توضیح داد: بله، اگر پشت‌ کار دانش و تجربه باشد امکان ترک اعتیاد وجود دارد؛ یعنی اگر فرد اراده داشته و بیماری را انکار نکند این اتفاق دور از انتظار نیست، زیرا بیماری اعتیاد ۹۷ درصد فکر را درگیر می‌کند.

به گفته این کارشناس ارشد روانشناسی یکی از تخلف‌هایی که در مراکز ترک اعتیاد علاوه بر عرضه آزاد متادون شاهد آن هستیم، نبود مسوول فنی است.

متادون یک نگه‌دارنده است

در همین راستا معاون پیشگیری بهزیستی لرستان نیز با بیان اینکه متادون اعتیاد را ترک نمی‌کند بلکه یک درمان جایگزین است، عنوان کرد: متادون یک جایگزین امن است؛ در واقع هدف از درمان نگه‌دارنده کنترل و پیشگیری رفتارهای پرخطر است، زیرا افرادی که هروئین مصرف می‌کنند امکان استفاده از سرنگ مشترک آلوده را دارند که زمینه انتشار هپاتیت و ایدز است.

ابتسام داشی گفت: در نتیجه استفاده از ماده اگونیست مانند متادون در کاهش آسیب‌ها مؤثر است، البته متادون تنها داروئی نگه‌دارنده نیست بلکه بوپرنورفین و نالترکسون که بازدارنده ولع و اشتها برای مصرف مواد مخدر بوده نیز جزو گزینه‌های درمان است، اما مراکز توجه چندانی به این مواد ندارند.

وی افزود: با توجه به اینکه در بیماران وابستگی به متادون را نیز داریم، بنابراین باید دوز مصرف مشخص باشد.

معاون پیشگیری بهزیستی استان معتقد است؛ اگر در مقطعی از این سیاست استفاده نمی‌شد کشور در حال حاضر با رفتارهای پرخطر مواجه بود که تبعات به‌شدت نامطلوب‌تری را به دنبال داشت.

عرضه دارو بدون تشکیل پرونده

داشی با اشاره به اینکه ۱۶ مرکز بهزیستی با مجوز آگونیس دانشگاه علوم پزشکی در استان فعالیت دارند، تصریح کرد: این مراکز تحت نظارت تخصصی بهزیستی، دانشگاه علوم پزشکی و تیم نظارت استانی زیر نظر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر هستند.

وی ادامه داد: بیشترین تخلف این مراکز تجویز داروی بیش از حد، عرضه دارو بدون اینکه شخص تشکیل پرونده بدهد همچنین بی‌توجهی به خدمات غیردارویی است.

معاون پیشگیری بهزیستی در پایان اظهار کرد: به دنبال رویکرد جدیدی هستیم که وابستگی به متادون را کاهش دهد اما این رویکرد هنوز اجرایی نشده است.

برخورد جدی با متخلفان

معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی لرستان نیز با اشاره به اینکه استفاده از متادون در کلینیک‌های ترک اعتیاد کشوری است، عنوان کرد: وزارت بهداشت و درمان متادون و بوپرنورفین را در اختیار مراکز گذاشته تا هنگام مراجعه بیمار برای آن‌ها تجویز کند.

عباس پزشکی گفت: در کل استان ۱۴۱ مرکز فعالیت دارد که توسط تیم‌های بازرسی بر عملکرد آن‌ها نظارت می‌شود و در صورت بروز هرگونه تخلف برخوردهای لازم صورت می‌گیرد.

وی ادامه داد: در راستای نظارت‌های صورت گرفته طی سال ۹۷ در ۴۵ مرکز کسر سهمیه ۴۰ درصدی همچنین لغو پروانه ۵ مرکز را داشته‌ایم و این نشان می‌دهد در برخورد با مراکزی که مرتکب تخلف می‌شوند اهمال نمی‌کنیم.

کمرنگ بودن مداخلات غیر دارویی

معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی اما در مورد وابستگی بیماران به متادون نیز توضیح داد: میزان و نوع مصرف متادون بستگی به بیمار دارد اما ما درخواستی را به وزارت بهداشت ارائه کرده‌ایم که برای ترک از داروی بی‌دو نالوکسان استفاده شود و منتظر نتیجه هستیم.

به گفته پزشکی یکی از چالش‌های کلینیک‌های ترک اعتیاد کمرنگ بودن مداخله غیردارویی و مشاوره است که در همین خصوص چک‌لیستی را برای خدمات مشاوره و مددکاری به مراکز تهیه کرده‌ایم.

وی در مورد تخلف کلینیک‌های ترک اعتیاد نیز بیان کرد: وجود پرونده‌های نقص‌دار، عرضه متادون بدون تشکیل پرونده و یا عدم انجام آزمایش‌ها از مواردی است که در کلینیک‌ها شاهد آن هستیم اما بیشترین مورد نبود مسوول فنی است.

تکثر کلینیک‌های ترک اعتیاد

دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر لرستان نیز در این راستا به خبرنگار ما گفت: کلینیک‌های ترک اعتیاد موظف به رعایت پروتکل ابلاغی وزارت بهداشت و درمان در خصوص کاهش آسیب معتادان به مواد مخدر و روان‌گردان‌ها هستند.

مجتبی بیرانوند با اشاره به اینکه کلینیک‌ها باید اقداماتی از قبیل تجویز دارو، برگزاری کارگاه‌های مشاوره روانشناسی، فردی، خانوادگی، گروهی و جلسات مددکاری همچنین آزمایش‌های لازم برای بیماران را مورد توجه قرار دهند، افزود: در صورتی که این موارد رعایت نشود خروجی مطلوبی در خصوص کاهش آسیب بیماران نخواهیم داشت.

وی بیان کرد: براساس پروتکل الحاقی در حال حاضر تعداد کلینیک‌های استان بیش از ظرفیت ابلاغی است بر همین اساس به دنبال ساماندهی این مراکز بوده به‌طوری که ظرف یک سال گذشته مجوز تأسیس کلینیکی را صادر نکرده‌ایم.

دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر لرستان درباره عرضه متادون به‌صورت آزاد نیز عنوان کرد: نمی‌شود گفت چنانچه عطاری‌ها متادونی توزیع می‌کنند مربوط به کلینیک‌های استان است چراکه بخشی از این داروها خارج از استان تأمین می‌شود اما به هر صورت باید از طریق نیروی انتظامی و بازرسی صمت با این واحدها برخورد شود.

ساماندهی کلینیک‌های ترک اعتیاد

بیرانوند در بخش دیگری از صحبت‌های خود خاطرنشان کرد: در گذشته به دلیل نبود کارهای کارشناسی بیش از اندازه مجوز مراکز سرپایی متادون درمانی صادر شده بود، بنابراین ظرف یک سال گذشته نه‌تنها هیچ مجوزی صادر نکردیم بلکه به دنبال ساماندهی این مراکز نیز بوده‌ایم.

دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر گفت: دانشگاه علوم پزشکی و بهزیستی متولی صدور مجوز و ناظر بر عملکرد کلینیک‌ها هستند اما شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر به‌عنوان دستگاه ناظر عملکرد آن‌ها را ارزیابی می‌کند.

وی در پایان تأکید کرد: مراکزی که در چارچوب پروتکل‌های درمانی اقدام کنند از آن‌ها حمایت می‌شود و چنانچه مراکزی موارد مندرج در پروتکل را جهت کاهش آسیب بیماران رعایت نکنند از فعالیت آن‌ها جلوگیری خواهد شد.
/فارس