بررسی فسادپذیری در سازمان و خدمات مهندسان

پایگاه خبری سنگ نوشته، یادداشت-‌ سازمان و خدمات مهندسی نیز مثتثنا از جامعه‌ محیط بر آن نیست. نوع فرهنگ،منافع شخصی یا گروهی،جایگاه و شان اجتماعی، آموزش ،روابط، ضوابط و ابعاد مختلف دیگر بر چگونگی رفتار سازمانی یا غیر سازمانی ،رفتار حرفه ای و یا غیر حرفه ای مهندسان هم از جنبه مثبت هم منفی اثرگذار است.

افکار و سلایق‌ مختلف با خرده فرهنگها و دیدگاههای رنگارنگ زیر چتر سازمانی هستند که در دل خود رکن اجرایی و تشکیلاتی دارد، رکن نظارتی و قضایی دارد و مشارکت و رصد عملیاتی اعضا هم در آن نقش اصلی را بازی می کند که با وجود این ظرفیت های تشکیلاتی می توان به مجموعه حرفه ای سازمان امیدوار بود و به زعم اینجانب این چینش تشکیلاتی از نقاط قوت سازمان است.

کنش و اندرکنش های مهندسان با خود، با سازمان و خارج از آن چه با شهروندان و چه مجموعه های تشکیلاتی دیگر سبب شده است که بپذیریم به موضوع بغرنج فساد باید چند بعدی نگریست، راه حلها هم چند معیاره باشد،مسوولیت ها هم شفاف معلوم‌گردند و باهم نیز سنجیده شوند.

تا حال در مورد سازمان و خدمات مهندسان و رابطه شان با شاخص ادراک فساد آمار مدونی نداشته ایم و شاخص های مختلف علمی هم به صورت مدون دست به کار نشده اند.

حداقل این اعتقاد نیک وجود دارد که راه اصلی پیشگیری و یا کمرنگ کردن مفسده ها نگاه سیستمی به موضوعات است و طی دو سال گذشته هم تلاش بر این بوده است که سازمان سیستمی تر شود و گسست های آن به هم نزدیکتر شده و در نهایت به پیوستگی برسند.

هرچند با وجود”دو نقشه ای” که مساله ای فراتر است و مفسده ها در آن‌داریم در بخشها و قسمت های مهمی فسادپذیری کمتر و کمتر شده اند،بخشهایی که خود سازمان کنترل کننده اصلی بوده و مسوولیت مستقیم و در ابعاد خاصی بوده است، موفقیتش برای کاهش عوامل فسادبرانگیز خدمات بیشتر بوده؛ مانند خدمات توزیع نظارت که در سطح استان سیستمی تر شده است و پاسخگوتر..

اما در کانالهائی که اختیار کامل آن با سازمان نیست و نقش عوامل بیرونی در آن موضوع پررنگ است،خودآگاه و ناخودآگاه مفسده بیشتری داریم؛ مانند خدمات طراحی که محدودیت کمتری در نوع ارتباطهای کاری داریم، دست بازتر است و کنترل مستقیم نه با سازمان است نه لزوما با مهندسان؛هرچند نقش مهندسان در اینجا مهم است اما به دلیل اصلی فرهنگ جهان‌سومی “کسب و کار” و عدم توسعه یافتگی آن مشکلها داریم و گوئی هنوز نیاز است دستی از غیب کنترل‌گر باشد.

در خدماتی دیگر مانند گاز،مجریان و آزمایشگاهها به نوعی دیگر این وضعیت بغرنج وجود دارد:
در خدمات گاز بجز چند سال اخیر در گذشته سیستم یکپارچه،مسوولیت پذیر و مدونی نداشتیم و اگر تاکنون پیش آمده ایم باز با وجود منافعی چند وجهی که از تهیه جنس ،ابزار، لوازم،اجرا و نظارت وجود دارد و رانت‌گسترده ای که در این بخش خاص وجود دارد، هنوز باید سنگر به سنگر جلو رفت تا مفسده ها در این خدمات به مرور برچیده شوند.

صوری کاری در این بخش با توجه به حساسیت خدمت کم نیست و اگر نقش عوامل بیرونی را محاسبه نکنیم ،نقطه ضعف سازمان و متولیان مستقیم خدمات تاسیسات و گاز در سازمان این است که هنوز سازوکار و #فرایندکارآمدی برای ارائه خدمات کِیفی بهتر و پاسخگوتر ارائه نداده اند که همین یک دلیل کافیست کل سازمان تحت الشعاع این نقیصه قرار بگیرد و برای رها شدن از این ناهنجاری فرایندی، چاره ای جز حل صورت مساله نیست نه پاک کردن آن از طرف متولیان مستقیم خدمات گاز!!

صوری کاری فقط شامل خدمات گاز نمی شود. بلکه این ناهنجاری نیز در زیرپوست فعالیت خدمات آزمایشگاه و حتی مجریان ذیصلاح وجود دارد. راه‌حل هم لزوما تعطیلی آزمایشگاهها و برخوردهای انتظامی و انظباطی با آنها نیست.‌( همان بحث پاک کردن صورت مساله) –
هرچند باید این نوع سیاست تنبیهی در کنار دیگر سیاست ها وجود داشته باشد، اما لزوما جوابگو نبوده و نیست و بجز نهادینه کردن فرایند اصلاحی، خودبهبودگری،عنایت ویژه به اخلاق حرفه ای و مهندسی و “تقویت سیستمی” این نوع خدمات است که نقش دست و پا! سلیقه و سواستفاده در آنها را کمرنگ کرده و کنترلها هم در چارچوب “فنی و مهندسی، مدیریتی” شکل می گیرد و مسوولیت مستقیم ما با توجه به نقشهای پیدا و پنهان عوامل مختلف بیرونی سازمان شفاف می گردد….

مهندس سعید بارانی
رئیس سازمان مهندسی لرستان