یک معتاد همیشه با فکر بیمار خود در جامعه زندگی می‌کند

پایگاه خبری سنگ نوشته، یادداشت، کیانوش بازگیر- از نگاه اول جنبه جسمی بیماری اعتیاد، مصرف اجباری و بدون اختیار است. صرف نظر از این که معتاد به چه مقدار مواد مخدر و محرک و با چه فاصله زمانی مصرف کرده است و صرف نظر از این که چه مدت توانسته مصرف آن را قطع کند، به محض شروع مجدد به مصرف مواد مخدر از هر نوع ، چه پس از چند روز و چه پس از چند سال، کنترل مصرف خود را از دست می دهد و دچار اجبار به مصرف می شود.یعنی اگر مواد مصرف نکند دچار مشکلاتی فراونی از جمله مشکلات جسمی شامل بدن درد و خماری می شود . که برای کاهش درد و خماری حتما باید مواد مخدر مصرف کند.

‎جنبه روانی بیماری اعتیاد وسوسه یا میل شدید مصرف است، حتی وقتی که زندگی معتاد در معرض نابودی کامل قرار می گیرد. با آن که مصرف مواد مخدر ذره ذره فرد معتاد را به سوی مرگ و نابودی سوق می دهد، اما او به طرز عجیبی دیوانه وار به مصرف مواد مخدر ومحرک ادامه می دهد. جنبه معنوی بیماری اعتیاد، خود محوری شدید است . یعنی او فکر میکند هر آنچه فکر میکند صحیح است و اگر دیگران نظری دارند نظرات آنها را غلط میدادند و به هر تصمیمی که خودش با ذهن بیمار میگیرد اعتماد دارد .با این حال همیشه با فکر بیمار خود در جامعه زندگی میکند و خود و دیگران را با این افکار پوچ آزرده خاطر می‌سازد.

با وجود این که فرد معتاد همیشه همه راه ها را رفته است – از جمله مراجعه به روانپزشکان، بیمارستان ها، مراکز ترک اعتیاد، سفر، روابط عاشقانه، شغل جدید و غیره – و با شکست مواجه شده است، سرسختانه اصرار دارد که هر وقت تصمیم بگیرد و بخواهد می تواند از مصرف مواد دست بردارد. به عبارتی می توان گفت عقل سالم در جسم سالم است . یک فرد معتاد از این نوع آگاهی مطلع نیست و همیشه اصرار دارد که می تواند تمامی کارها را بدون هیچ مشکلی به نحو احسنت انجام دهد. یعنی باور دارد که مصرف مواد مخدر به نوعی به اون توان و اراده هر کاری را می‌دهد.

از نشانه های بیماری اعتیاد می توان به انکار، جایگزین کردن، توجیه کردن، دلیل آوردن، عدم اعتماد به دیگران، احساس گناه و خجالت، آوارگی، حقارت، انزوا و از دست دادن اختیار، همگی از علائم و عوارض بیماری اعتیاد هستند. بیماری اعتیاد یک بیماری پیش رونده، و کشنده است. اما دانستن این که این مشکل یک بیماری است و نه یک ضعف اخلاقی، بار سنگینی را از دوش فرد معتاد بر می دارد. فرد معتاد با پذیرش اعتیاد خود اولین و مهم ترین گام را برای درمان آن برداشته است.

اعتیاد یک بیماری زیست شناختی، روان شناختی و اجتماعی است. عوامل متعددی در اتیولوژی سوء مصرف و اعتیاد مؤثر است که در تعامل با یکدیگر منجر به شروع مصرف و سپس اعتیاد می شوند. عوامل مؤثر بر فرد، محیط فرد و عوامل اجتماعی، عوامل درهم بافته‌ای هستند که بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند. درک کلیه علل و عوامل زمینه‌ای موجب می‌شود تا روند پیشگیری، شناسایی، درمان و پیگیری به طور هدفمند طرح ریزی شود. یک پدیده زیستی است که به ارگانیسم امکان می‌دهد تا خود را تدریجاً با پاره‌ای از مواد سمی سازش دهد و مصرف روزمره مقادیری از این مواد را که برای ارگانیسم معمولی کشنده است تحمل نماید.

حالتی است که استعمال متوالی یا متناوب مواد مخدر در فرد ایجاد می‌کند. با استعمال مواد مخدر تحریک پذیری سلولهای عصبی افزوده شده و در نتیجه داروی بیشتری لازم است که آن را به حالت تعادل بازگرداند. مسمومیت حاد یا مزمنی است که مضر به حال شخص و اجتماع است و زائیده مصرف داروی طبیعی یا صنعتی است.
اعتیاد و مصرف مواد مخدر بیمار اخلاقی نیست
لزوما کسانی که معتاد می شوند افرادی سست عنصر و بی اراده یا از لحاظ اخلاقی فاسد نیستند. وجود چنین برداشت نادرستی سبب می شود که بسیاری از معتادان نتوانند درخواست كمك کنند و به خاطر اعتیادشان دچار احساس شرمساری شوند؛ کاری که هیچ نتیجه مثبتی به همراه ندارد واز این رو اقدام به ترک اعتیاد نمی کنند. معتادان به علت احساس شرمندگی ، ترس ، خشم و عذابی که می کشند، به حمایت نیاز دارند نه به چیز دیگری که حال آنها را نسبت به خودشان بدتر کرده و آنان را مقصر کند. واقعیت این است که اعتیاد به مواد مخدر یک بیماری جسمی است .بیماری اعتیاد منجر به بروز اختلال در فعالیت پیام رسانی در سیستم مغز می شود. اکثر معتادان به سختی حاضر می شوند به این واقعیت تن دردهند که اعتیاد نوعی بیماری است و همین امر سبب می شود تا فرد معتاد احساس خجالت و شرمندگی کرده و بیماری اعتیاد خود را انکار واز ترک اعتیاد خود سرباز زنند.

با وجود اینکه از واژه “اعتیاد” اغلب برای اشاره به وابستگی به مواد مخدر یا مشروبات الکلی استفاده شده و تحت عنوان اعتیادهای مواد مصرفی یا اعتیاد به مواد مخدر نیز از آن یاد می شود، این احتمال نیز وجود دارد که انسان به فعالیت های دیگری چون قمار، پرخوری، سکس و روابط عاطفی، تماشای تصاویر مستهجن یا فعالیت های اینترنتی نیز معتاد شود. از این گونه اعتیاد ها تحت عنوان اعتیاد‌های رفتاری نام برده می شوند.

درمان اعتیاد نیز همانند دیگر بیماری های مزمن قابل درمان دائمی نبوده و لذا درمان اعتیاد یا ترک اعتیاد عملا امری غیر ممکن خواهد بود و یک فردمعتاد هیچگاه نخواهد توانست که کاملا از بیماری اعتیاد بهبودی پیدا کند. به عنوان مثال فردی که اعتیاد به تریاک داشته باشد می تواند اقدام به ترک اعتیاد به تریاک کرده و مصرف خود را متوقف نماید، اما هیچ تضمینی برای ادامه یافتن این تصمیم و عدم مصرف دوباره تریاک و جود ندارد. با این حال کاملا شبیه به سایر بیماری های مزمن مانند مرض قند یا دیابت، فرد می تواند به صورت روزانه در بهبودی به سر ببرد. فرد دیابتی باید به صورت روزانه انسولین تزریق کرده و از مصرف قند و شکر پرهیز نماید تا بتواند بهبودی خود را حفظ نماید. به همین ترتیب فردی که به مصرف تریاک اعتیاد دارد نیز می تواند با کارکرد روزانه برنامه ۱۲ قدم و استفاده از حمایت انجمن های گمنام و شرکت در جلسات ترک اعتیاد آنان، بهبودی خود را به صورت روزانه حفظ نماید ودرمان اعتیاد خود را ادامه دهد.

کیانوش بازگیر
فعال اجتماعی