دهه های گذشته آتش زیاده خواهی سودجویان به جان بلوطستان های زاگرس افتاد و زغال بلوط به یکی از علاقه مندی قاچاقچیان منابع طبیعی تبدیل شد، اما حالا مصیبت تازه ای دامن گیر خاک و جنگل های لرستان شده و این بار "برگ بلوط" در تیررس مبادلات دلالان قرار گرفته است.
پایگاه خبری سنگ نوشته، نرگس سپه‌وند، گزارش- جنگل های زاﮔﺮس ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ۶ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻫﮑﺘﺎر ﺑﺎ ﭘﻮﺷﺶ ﻗﺮار دادن ۱۱ اﺳﺘﺎن ﮐﺸﻮر، ۴۲ درﺻﺪ ﺟﻨﮕﻞﻫﺎی ﮐﺸﻮر را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده و ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺰاﯾﯽ در ﭼﺮﺧﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﻮر دارند که ﺿﻤﻦ ﺑﻬﺒﻮد ﮐﯿﻔﯿﺖ اﻗﻠﯿﻤﯽ، ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗاﺛﯿﺮ را در ﺗاﻣﯿﻦ آب، ﺗﻌﺪﯾﻞ آب و ﻫﻮا و ﺗﻌﺎدل اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ داشته و حدود ۷۰ درصد تیپ گونه‌های آن را بلوط تشکیل می دهد ، به نحوی که این گونه مهمترین و فراوان ترین گونه درختی زاگرس محسوب می‌شود.
لرستان پس از فارس، دومین استان از نظر گستردگی جنگل های زاگرس است که می توان گفت غالب اصلی درختان این استان بلوط هستند.
دهه های گذشته علاوه بر عوامل اقلیمی مانند خشکسالی، مسایلی همچون ریزگردها و آلاینده‌ها، چرای بی‌رویه دام، تبدیل و کشت زیراشکوب جنگل‌ها، آفات و بیماری‌ها، توسعه معادن و راه‌ها، اجرای پروژه‌های عمرانی در دل جنگل‌ها، بالا رفتن سن و عدم زادآوری جنگل‌ها، قاچاق چوب و زغال بلوط و آتش سوزی موجب نابودی و ضعیف شدن پوشش گیاهی منطقه شده است.
بیش از ۸۰۰ هزار هکتار مرتع و یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار جنگل در لرستان وجود دارد که ۴۳ درصد از مساحت استان و هفت درصد از مساحت کل کشور را در بر میگیرد و به گفته کارشناسان، هر هکتار جنگل در سال یک هزار متر مکعب آب را تولید و با توجه به شرایط اقلیمی استان، این جنگل ها سالیانه یک میلیارد و ۲۰۰ هزار متر مکعب آب را ذخیره می کنند.
به گفته کارشناسان، ۶۰ درصد اکسیژن مورد نیاز ساکنان زمین را جنگل‌ها تامین می‌کنند و درختان از نظر حفظ آب، جلوگیری از فرسایش خاک و تاثیرات آب و هوایی دارای اهمیت هستند، در واقع جنگل‌های لرستان پشتوانه ای برای استمرار و بقای دیگر بخش های تولیدی استان محسوب میشوند و استفاده اقتصادی از این جنگل‌ها بیشتر برای تولید محصولات فرعی است.
کارشناسان می گویند جنگل‌های لرستان بیش از ۲۲ میلیون تن اکسیژن تولید و هر هکتار جنگل می‌تواند ۶۸ تن غبار را جذب کند که با این اوصاف جنگل‌های استان در سال بیش از ۶۰ میلیون تن گرد و غبار هوا را جذب می‌کنند.
از نظر علمی، تشکیل یک متر مکعب خاک حدود یک قرن زمان می برد اما در شرایطی که برگ درختان در سطح جنگل ها می ماند در کمتر از یک سال تجریه و تبدیل به ” هوموس” می شود که نوعی کمپوست طبیعی است و خاک را تقویت می کند اما با قاچاق برگ بلوط از استان، خاک و پوشش گیاهی تضعیف شده و در نتیجه فرسایش خاک رخ می دهد.
زیاده خواهی از زغال بلوط به “برگ” درخت بلوط رسید
با وجود فواید حیاتی جنگل های بلوط برای حفظ محیط زیست و رونق گردشگری، فارغ از مصیبت کرم جوانه خوار که حدود ۶۰۰ هزار هکتار جنگل بلوط لرستان را بلعید، اما از دهه های گذشته تاکنون، چوب درختان بلوط در تنور زیاده خواهی دلالان و سودجویان سوخته است تا زغال بلوط با شعار “زغال با کیفیت بلوط” در بسیاری از مغازه ها و دکه های شهرهای مختلف از جمله مناطق گردشگری و تفریحی برای درست کردن کباب و گُل کردن قلیان ها به فروش برسد.
هرچند عدد دقیقی از زغال گیری در بلوطستان های لرستان و قاچاق چوب این جنگل ها وجود ندارد، اما بی شک آماری که تقریبا هر هفته از کشف محموله های قاچاق چوب و زغال در استان منتشر می شود ، بی ارتباط به بلوطستان نیست.
مصیبت تازه بلوطستان/ غارت خاک زاگرس با قاچاق “برگ” بلوط
داغ بلوط های گر گرفته در آتش سودجویی افراد، هنوز بر دل بلوطستان است که در اقدامی تازه و عجیب، خبرهایی از قاچاق ” برگ” بلوط به گوش می رسد، انگار که تیر زیاده خواهی ها بر ریشه جنگل های بلوط تمامی ندارد و درختان این منطقه ایستاده می میرند.
به گفته مدیر منابع طبیعی و آبخیزداری خرم آباد، قاچاق برگ بلوط با هدف حمل به استان های صنعتی برای تهیه کمپوست و فروش با قیمت چند برابر به سایر مناطق ایران از جمله خود لرستان و یا صادرات به خارج از کشور صورت می گیرد که این امر به منزله غارت خاک غنی زاگرس می باشد و این اقدام در حالی آغاز شده که میزان فرسایش خاک در لرستان سه برابر متوسط کشوری است.
فقر خاک و خالی شدن سفره های آب زیرزمینی، عواقب خطرناک قاچاق “برگ” بلوط
“سیدعلی حسینی” در این خصوص می گوید: یکی از دلایل عمده غنا و کیفیت بالای خاک زاگرس، برگ و خار و خاشاک درختان و پوشش گیاهی منطقه است که به مرور پوسیده و موجب تقویت مواد آلی خاک می شود ، اما عده ای به تازگی با جمع آوری برگ درختان بلوط و بارگیری کامیون ها به مقصد کارخانه های ساخت کمپوست در استان های صنعتی، دست خاک را از مواد آلی و غنی خالی می کنند و کمپوست تهیه شده را با قیمت چند برابر به استان می فروشند.
وی با اشاره به اینکه این افراد برگ بلوط را از سرشاخه درختان نیز می تکانند و موجب آسیب به بلوطستان می شوند، تصریح کرد: پوشش بسیار زیاد خاک لرستان با برگ درختان جنگلی از جمله بلوط با این اقدام از دست می رود و نتیجه آن فقیر شدن زمین است که در زمان بارندگی ها، نفوذپذیری خاک کم و نزولات آسمانی به سیلاب تبدیل می شود.
مدیر منابع طبیعی و آبخیزداری خرم آباد قاچاق برگ بلوط را مصداق بارز غارت خاک دانست و افزود: در اینصورت علاوه بر خسارات اقتصادی و زیرساختی، سفره های آب زیرزمینی نیز تغذیه نمی شود و بارش ها به صورت روان آب خارج خواهد شد که این مساله یکی از عوامل مهم در ایجاد و گسترش خشکسالی محسوب می شود.
حسینی با بیان اینکه افراد بومی اقدام به جمع آوری برگ بلوط و فروش آن به دلالان می کنند، ادامه داد: هفته گذشته چند کامیون حامل برگ بلوط به مقصد استان های صنعتی توقیف شد که هر دستگاه حدود ۴ تن برگ بلوط را بارگیری کرده بود و با وجود تذکرات قبلی، برخورد جدی صورت گرفت و محموله های قاچاق توقیف شدند، چراکه بنابر قانون، خروج محصولات جنگلی از محدوده جنگل ممنوع است.
وی با بیان اینکه قاچاق برگ بلوط در محدوده های پرتراکم مانند ” کاکاشرف”، “دادآباد” و “بسطام” بیشتر است، اظهار داشت: در هر بخش از مناطق مختلف، نیروهای حفاظتی افزایش یافته و گشت های نظارتی نیز شبانه روز شده اند ، اما مقابله با قاچاق منابع استان نیازمند آگاهی و همکاری مردم از جمله جوامع محلی است.
مدیر منابع طبیعی و آبخیزداری خرم آباد گفت: از نظر علمی، تشکیل یک متر مکعب خاک حدود یک قرن زمان می برد ، اما در شرایطی که برگ درختان در سطح جنگل ها می ماند در کمتر از یک سال تجریه و تبدیل به ” هوموس” می شود که نوعی کمپوست طبیعی است و خاک را تقویت می کند ، اما با قاچاق برگ بلوط از استان، خاک و پوشش گیاهی تضعیف شده و در نتیجه فرسایش خاک رخ می دهد.
قاچاق برگ بلوط در حالی منجر به فقر خاک می شود که به گفته کاشناسان امر، فرسایش خاک لرستان حدود سه برابر متوسط کشوری است و انجام اقدامات حفاظتی برای تقویت خاک استان ضرورت دارد.
مصیبت تازه بلوطستان/ غارت خاک زاگرس با قاچاق “برگ” بلوط
فرسایش سه برابری خاک در لرستان و غارت خاک در غالب قاچاق برگ بلوط
به گفته مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان، فرسایش خاک به طور متوسط در ایران ۱۶.۷ تن در هکتار است، در حالیکه این رقم در برخی مناطق استان به ۷۰ تن در هکتار رسیده و آسیب به بستر خاک منطقه در هر شکلی، تخلف محسوب می شود.
“حسین میرزایی” افزود: متوسط فرسایش خاک در لرستان ۲۵ تن در هکتار است ، اما در برخی نواحی به ۵۰ و مناطقی مانند نوژیان به ۷۰ تن در هکتار هم افزایش یافته است که قاچاق برگ بلوط از بستر خاک موجب تضعیف مواد آلی، فقر پوشش گیاهی و خاکی و بروز مشکلاتی مانند گرد وغبار، سیل، خشکسالی و زوال درختان می شود.
وی عنوان کرد: حدود ۷۰ درصد زمین های این استان در مناطق کوهستانی شیب دار واقع شده و ۳۰ درصد نیز شامل زمین های کم شیب و دشت ها می شود بنابراین بخش وسیعی از عرصه های آبخیز لرستان سیل خیز است و نقش بسیار مهمی در تولید روان آب های سطحی و در نتیجه فرسایش خاک دارد و از طرفی اقداماتی مانند دستکاری پوشش خاک و قاچاق برگ بلوط، منجر به تضعیف خاک و موارد ذکر شده می شود.
به هر حال قاچاق برگ بلوط پدیده ای تازه است که چنانچه با جدیت با آن برخورد نشود ، همانند قطع درختان و زغال بلوط عادی خواهد شد ، بنابراین از مسوولان انتظار می رود اطلاع رسانی لازم در خصوص عواقب این اقدام به ظاهر بی خطر را در دستور کار قرار دهند تا عموم مردم آگاه باشند ، چراکه منابع خدادادی و مواهب طبیعی را نمی توان با هیچ قیمتی معامله کرد در غیراینصورت جوابی برای کودکانمان به عنوان آینده داران این میراث نخواهیم داشت.
نرگس سپه‌وند
