استاد آیت گودرزی هنرمندی ۶۱ ساله از استان لرستان است که در زره‌بافی یکی از هنرهای صنایع‌دستی فعالیت دارد.
پایگاه خبری سنگ‌نوشته، مصاحبه- هنری خاص، معنوی و شگفت‌انگیز چه دستان هنرمندی که با ظرافت و تامل به پیکره آهنین یک زره جان می بخشد. به راستی که روح الهیت در وجود انسان نهاده شده که با این همه ذوق و ظرافت تن پوشی به نرمی و زیبایی پارچه و در عین حال به استقامت آهن خلق می‌کند و شگفتا که روی همان زره با دانه‌های زنجیر هفت خط قرآنی و اذکار مقدس نیز به‌کار رفته است. زره با دانه‌های منظم زنجیر سیاه و طلایی روی میز است در نگاه ما اول مانند رومیزی جلوه می‌کند تا دست می‌بریم و نقش ظریف جلوه را مشت می‌کنیم دانه های مرتب زنجیر که بدون هیچ‌خطایی مانند تار و پور پارچه‌‌های محرمی در کنار هم تنیده شده‌اند و دوباره که زره را روی میز پهن می‌کنیم. نقوش زیبای اذکار قرآنی و چینش هنرمندانه آن به این تن‌پوش خوش‌دست وظریف و در عین حال محکم، قداست خارق‌العاده‌ای می بخشد.
اولین چیزی که از بعد کاربردی بودن آن ذهن را نوازش می‌دهد. تکرار واقعه عاشورا در خاطر ما شیعیان است امامان ما با این زره به نبرد با سپاهیان کفر پرداختند و آن کارزار واقعا چنین تن‌پوشی می طلبید زیرا در آماج شمشیر، خنجر و نیزه فقط وجود یک لباس از جنس آهن می‌توانست نگهبان جان آنها باشد. درود وآفرین بر خالق این لباس و صد احسنت به استاد آیت گودرزی که با خلق دوباره این اثر آیینی و معنوی سیر و سلوک الگوهای دینی و یاد اساطیر ایران را زنده نگه می‌دارد.
شاید در ابتدا زره بدون کاربرد به نظر بیاید اما بسیاری از هنرهای دستی در زمان حال کاربرد ندارند اما هنوز زیبایی و نگاه خریدار دارند چون بخشی از هویت و میراث فرهنگی ایران عزیز هستند. البته با وجود برگزاری مراسم تعزیه در ایام الله محرم و صفر زره هنوز هم در عصر حاضر کاربرد دارد. هر ساله مراسم تعزیه باشکوهی در نقاط مختلفی از استان لرستان برگزار می‌شود و پوشیدن زره و کلاه‌خود درمیان رقص شمشیر حق علیه باطل به نمایش این واقعه جانی دوباره می‌بخشد و در مخاطب اشتیاقی توام با معرفتی دل‌انگیز برپا می‌کند. هیجان و درکی بصری از شریعت و عدالتی که به‌راحتی به دست نیامده است و بخاطر دفاع از حق و حقیقت چه تن ها که خراشیده شدند و چه بزرگ‌‌مردانی که با همین زره در صحنه عاشورا مدافع حقوق زنان، کودکان و بشریت بودند.
بازسازی نبرد و پوشش آنها هرگز قدیمی نمی‌شود چون برای حق، راستی، عدالت و انسانیت تن و جان را به نیزه‌ها سپردند و مظلومانه به شهادت رسیدند.
خدمتی که استاد گودرزی به شریعت می‌کند اینجا بیشتر خودش را نشان‌می‌دهند اگر رزه بافان امروزی فعال نبودند خلق این‌نمایش پرشکوه و مذهبی بی روح و مصنوعی بود این هنر با حس معنوی و اعتقادات مقدس شیعیان پیوندی انکارناپذیر دارد لذا می‌توان گفت: کار زره بافی صرفا هنری تفننی نیست و خود نوعی مشق عبودیت و بندگی است که با خاطره سالار و سرور شهیدان اسلام ارتباطی تنگانگ دارد.
آیت گودرزی در معرفی خودش می‌گوید: ۶۱ سال سن دارم و ۳۰ سال راننده کامیون بودم به علت علاقه زیادی که امام حسین(ع) و عتبات عالیات داشتم بارها به بارگاه‌های مقدس ابن بزرگان مشرف شدم و از همان ابتدا ارادت خاصی به ائمه و پبشوایان دینی داشتم.
از او می‌پرسیم اولین سابقه کار هنری شما در چه سالی بود؟
می گوید: در باب کارهای هنری چون از ابتدا به کار فنی علاقه داشتم حدود ۳۰ سال پیش خدمت حاجی سراج یکی از هنرمندان قدیمی خرم‌‌آباد رفتم و مدتی چرم‌دوزی کمربند و علم انجام می‌دادم و در واقع این اولین تجربه کار هنری من بود.
او می‌افزاید: از مرحوم سید فرض‌اله موسوی نیز قلاب‌دوزی آموختم که آن زمان روبه روی مسجد توسلی سکونت داشتند.
این هنرمند لرستانی در پاسخ به این سوال که چگونه کار بافتن زره در ذهن شما جرقه زد؟ می گوید: ۱۰ سال پیش روزگار بازی بدی با من آغاز کرد و مجبور شدم خانه‌نشین شدم و در این شرایط با زره بافی خودم را سرگرم کردم.
و وقتی که این ماجرای ۱۰ سال پیش را جویا می‌شویم دل هر مخاطبی را به درد می‌آورد گویی دل آهنین می خواهد که با قلبی داغدیده و شکسته با این ظرافت و دقت به زندگی دلخوش باشی آن هم در شرایطی که آقای گودرزی در سال ۱۳۹۰ در یک سانحه رانندگی بشدت مصدوم می‌شود و دو تن از فرزندانش را از دست می‌دهد.
برای شادی روح دو عزیزش دعا می‌کنیم و از او می‌خواهیم با همان بغض پدرانه‌اش ادامه دهد.
می گوید: همان سال با شرایطی که داشتم بافتن زره در ذهنم جرقه زد.
می‌پرسیم آیا زره هم‌اکنون به صورت تخصصی کارگاهی دارد؟
می گوید: بله هم‌اکنون صنعت زره، ابزارآلات تعزیه و چهلچراغ در چند استان از کشور به‌ویژه استان اراک رونق دارد و استان لرستان نیز تا سال ۱۳۹۰ هیچ گونه زره‌بافی نداشت که بنده آغازگر این هنر در لرستان بودم و راه آموزش و تهیه مواد اولیه را از اساتید استان اراک جستجو کردم و هم‌اکنون هم طرفدار و خریدار آثار لرستان هستند.
می‌پرسیم برای بافتن زره چه ابزاری نیاز دارید و از کجا تهیه می‌شود؟
این هنرمند خرم‌‌آبادی می‌گوید: بافت این اثر فقط نیازمند قلاب و حلقه‌های زنجیر است که از استانهایی نظیر اراک ، قم، اصفهان و زنجان فراهم می‌شود. قلاب و انبردست برای جدا کردن دانه‌های زنجیر که یکبار خریداری می‌شود و اما سیم زنجیر فلزی بر اساس نوع و جنس در دو رنگ سیم سیاه آهن و زرد برنج قابل دسترسی است. برای کاربرد نمونه اذکار و آیات قرآنی نیز نقشه از پیش تعیین شده‌ای ندارم و بر حسب سلیقه شخصی روی زره نقش می‌زنم.
استاد گودرزی در ادامه با همان وقار آرامش و دقت خاص عینک‌اش را به چشم می‌زند و با انبردست روی یک میله فلزی که به شکل سیم فشرده تلفن تاب خورده است، برش‌های منظمی می‌زند و حاصل آن دانه‌های ریز و ظریف زنجیر است که در مرحله بعد این دانه‌های آهنین با ذوق و قریحه این استاد دقیق کنار هم قرار می‌گیرند و تن‌پوشی آهنین به نرمی و خوش‌دستی پارچه پدید می‌آورند.
از او در خصوص تعداد هنرجویان و کارگاه‌اش هم می پرسیم؟ پاسخ می دهد: کارگاه مجزایی ندارم در یک اتاق از منزل مسکونی‌ام مشغول به کار بافتن زره هستم و هر کس هم متقاضی این هنر باشد می‌تواند از آموزش‌های ما بهره‌مند شود. چون این هنر هنوز چندان شناخته شده نیست تعداد کمی هنرجو داریم که در بافت زنجیر با ما همکاری دارند.
استاد گودزی تاکید می‌کند: برگزاری کلاس آموزشی در این رسته می‌تواند موجب معرفی، ایجاد انگیزه و شکوفایی هنرمندان در این صنعت باشد.
او ادامه می‌دهد: زره بافت لرستان از لحاظ کیفیت و طرح در سطح بالاتری از سایر استانها قرار دارد و مشتری و بازار کار هم دارد و جای تاسف دارد که توسعه پیدا نکند و ناشناخته باقی بماند.
استاد زره‌باف لرستانی اضافه‌می‌کند: با فراگیری بافت اصول زره می توان علاوه بر این اثر آیینی محصولات کاربردی مانند آویز و سردر پرده، دستبند، کیف پول، رومیزی و….. را درست کرد و به بازار هدف عرضه کرد.
لازم به ذکر است: این هنرمند لرستانی یکه و تنها فقط با اتکا بر خلاقیت و ممارست خودش توانسته بر سکوی اساتید زره‌باف کشور هنرنمایی کند و مساله دیگر که از بعد شخصیتی این استاد فن آهن ساطع می‌شود، نگاه توسعه محور او در توجه به اشتغال و مبارزه با آسیبهای اجتماعی است.استاد آیت گودرزی در بیان دغدغه‌مندی بیکاری و مشکلات جوانان استان لرستان می‌گوید: بارها به نهادهای کمیته امداد و بهزیستی مراجعه کردم و پیشنهاد دادم برای آموزش این هنر که هزینه، ماشین آلات و امکانات چندان گرانی نیاز ندارد آمادگی دارم و چه فرصت خوبی است که افراد نیازمند و بیکار ما با آموزش و فراگیری این صنعت‌دست خودکفا و جوابگوی امرار معاش خویش باشد اما متاسفانه استقبال نکردند.
تنها استاد زره بافی در استان لرستان با اشاره به بیکاری، فقر و افزایش آسیبهای اجتماعی می‌گوید: بنده به شخصه در این هنر نسبت به جامعه و کسانی که از طریق این هنر می‌توانند گره‌گشای مشکلاتشان باشد بی‌تفاوت نبوده‌ام و بارها به مراکز زندانهای استان لرستان مراجعه کردم و در کمال تعجب دیدم یک زندانی به‌خاطر چند میلیون در حبس است و اگر همین زندانی چند ماه از این حبس را صرف آموزش و بافت زره کند هزینه جریمه‌اش جور خواهد شد و می‌تواند به آغوش آزادی و زندگی عادی برگردد.
او تصریح می‌کند: این پیشنهادات را بارها مطرح کردیم اما متاسفانه اداره زندانها تنها پاسخی که به ما داد این بود که شما هنرمندان می‌توانید با فروش زره کمکی به زندانیان بکنید و به هیچ‌وجه در صرافت مهارت آموزی و توانمندسازی زندانیان از طریق هنر زره‌بافی نبودند.
زره‌باف چیره‌دست لرستان در پایان ضمن آرزوی توفیق برای مردم و حمایت بیشتر از سایر هنرمندان می‌گوید: از شما و توجه اداره‌کل میراث‌‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان لرستان به این هنر تقدیر و تشکر می‌کنم و همچنان اعلام می‌کنم برای آموزش و برگزاری هر گونه کارگاه آموزش زره‌بافی برای جوانان و متقاضیان این حرفه آمادگی کامل دارم.
گفتگو: نرگس سپه‌وند
