همیشه زود دیر می شود و لحظاتی از روزگار که همگی به نوعی سرگرم دنیای خود هستند خبری ناگوار و بعضا ویرانگر، روح و روان آدمی را به چالش می کشاند و ناخودآگاه رو در روی آدمی علامت ایست یا توقف بزرگی نمایان می شود که این توقف اجباری می تواند همگی ما را به گذشته و حال نیک و بدمان بازگرداند و رهنمون کند.
پایگاه خبری سنگ نوشته، یادداشت- این بار خبر ناگهانی و ضایعه درگذشت یکی از فرهیختگان پیشکسوت- شهروندان لرستانی، جامعه مهندسی استان،کارشناسان رسمی ، متخصصین فنی و مسوولین گذشته و حال لرستان را دچار همان ایست ناخواسته نمود که حداقل لحظاتی درخود فرو روند و بیندیشند.
زمانی که بحث سرمایه های یک کشور و در اینجا یک استان مطرح می شود و ازانواع سرمایه صحبت به میان می آید، یکی از مهمترین آنها سرمایه انسانی است که می تواند به مرور زمان به سرمایه نمادین هم بدل گردد.
بدون شک در لرستان مهندس عزت اله فیلی یک سرمایه انسانی نمادین بود و اگر در مقوله نخبگی و نخبه پروری بخواهیم تقسیم بندی خاصی داشته باشیم، می توان ایشان را در جرگه نخبگان توسعه خواه به حساب آورد که هر کنشگر، نخبه و حتی سرمایه انسانی و لزوما نمی تواند توسعه خواه هم بشود.
در باب نخبگی و پیدایش سرمایه های انسانی مباحثی چند لایه وجود دارد که پیچیدگیهای روابط بین آنها هم حائز اهمیت بوده که تحلیلش فرصتی دیگر می طلبد، اما می توان در بخش توسعه خواهی زنده یاد مهندس فیلی نکاتی را به صورت خلاصه و مفید برشمرد.
ایشان در بدو امر فعالیت تشکیلاتی و مردم نهادی خویش با سعه صدر، پیگیری مجدانه و مصرانه و تلاش بسیار توانست جمع محدودی از فارغ التحصیلان مهندسی را گردهم آورده تا بتواند سنگ بنای سازمان نظام مهندسی ساختمان استان را تشکیل دهد و در ادامه برای حفظ آن از منابع معنوی و مالی خویش آن هم در فرهنگی ایلیاتی عشایری مایه بگذارد که در ادامه با خروج مهندسین جدید از دانشگاهها سازمان را به تثبیت برساند که همین مهم سبب گشته پس از گذشت دو دهه چندین هزار مهندس در رشته های مختلف و در کل استان به صورت فراگیر فعالیت و خدمات مهندسی خویش را به منصه ظهور برسانند.
ظرفیت فکری و مدیریتی زنده نام فیلی را بمانند هر انسان، مدیر یا به عبارت بهتر نخبه ای صرفا سیاه و سفید نباید دید؛چراکه هر کسی در این دنیای خاکی پای به عرصه های مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، مدیریتی و خاصه دنیای مهندسی می نهد دارای فراز و فرودهایی است که طبیعت ساخته و پرداخته شدن آدمیست و آنچه در نهایت آدمی را به نقطه های عطف، مطلوب و مورد پذیرش می رساند برآیند هرآنچه کم و زیادش طی سالهاست که در فرهنگ دینی ما به نام جاذبه و دافعه نیز آمده است.
نوع بینش ایشان به مسایل اجتماعی و روابط بین آدمیان بخصوص روابط مهندسین با خود یا شهروندان دارای کرامت ذاتی بوده که تظاهر و دورویی در آن نقشی نداشت و همین شیوه سبب جاذبه بیش از پیش ایشان چه در زمان مسوولیت ها و چه بعد از مسوولیت ها نیز می شود.
اگر بخواهیم مطلب را بشکافیم باید گفت که ایشان از مثل و شعر معروف با دوستان مروت، با دشمنان مدارا کمال بهره را برده و خواسته یا ناخواسته در خیلی از مراحل زندگی حرفه ای، اجتماعی و شخصی درس مدارا و رواداری را به نسلهای جوانتر و همکاران همتراز خود می داده است.
صبر، انتقاد پذیری و پذیرش خطاها از دیگر خصلتهای یک نخبه توسعه خواه است که در نزد ایشان نیز این خصلتها به وفور یافت می شده که طی سالیان فعالیت حرفه ای خویش چه در روابط سازمانی، امور کارشناسی، مدیریتی و روابط دولتی و شبه دولتی، آنها را در وجود خویش نهادینه کرده بود که عزت اله فیلی را به عنوان یک چهره ماندگار لرتبار به ایرانیان بشناساند.
پیدایش و بوجود آمدن سرمایه های انسانی که بعضا نمادین هم می شوند در تمام دوران سخت بوده و اینگونه نبوده و نیست که نه هرکه چهره برافروخت دلبری داند و و اگر ایشان در این زمره قرار می گیرند پربیراه نگفته ایم.
به زعم نگارنده یکی از دلایل عدم توسعه یافتگی لرستان با تمدنی کهن آن هم در عصر ارتباطات و تکنولوژی نه نداشتن نخبگان از هر نوع بخصوص توسعه خواه و یا سرمایه های انسانی و نمادین بوده است بلکه دیر آگاهی، کم آگاهی و فرصت سوزی مردمان به صور مختلف بوده است که نه خاص مرحوم مغفور در حوزه عمران و مهندسی ساختمان بوده و نه خاص گذشته و حتی حال و چه بسا آینده این مرز و بوم است.
آنچه در دوران معاصر بر سر لرستان آمده است از دالان بی توجهی و بر زمین زدن نخبگانش به عمد یا به سهو هم بوده است و اگر در هر گوشه ای ار این دیار نخبه ای بخصوص توسعه خواه سربلند کرده است به سادگی نتوانسته از موانع پیش روی عبور نماید و کمتر پیدا می شود که به سلامت و با طیب خاطر از موانع عبور کرده و به سرمنزل مقصود رسیده باشد.
سرمنزل مقصودی که سبب گشایش در امور همان مردمان شود که یا سررشته آن را ندارند یا آگاه نیستند و نیاز به آگاهی دارند و یا وظیفه ای بر دوش آنها ننهاده شده است.
نخبه توسعه خواه برحسب ویژگیهای ذاتی که دارد و خصوصیات اکتسابی که به مرور در کشاکش روزگار به دست می آورد از خود، منویات و تمایلات شخصی قاعدتا می گذرد و این از خودگذشتگی اوست که سبب می شود پندار ، گفتار و کردارش مورد عنایت مردمان قرار گیرد. اما پرسش اینجاست چرا در ایران و خاصه لرستان این توجه ویژه دیر صورت می گیرد و وقت بودن نخبه توسعه خواه از او به اندازه ظرفیت هایش بهره کافی گرفته نمی شود و به سمت و سویی می رود که انگار زمانی او میدان دار نبوده است ؟!
بهره ای که می تواند مسیر توسعه را هموار کند و با جمع پذیری اینگونه افراد برون رفت از بحرانها و آسیب ها در یک جامعه سهل تر گردد.
شاید دلیل عمده این ناهنجاری جهان سومی در نزد ایرانیان ریشه های تاریخی و فرهنگی باشد که منجر به نخبه کشی می شود. نخبه کشی که لزوما به صورت فیزیکی و قهری مانند قائم مقام و امیرکبیر و مصدق و….نیست بلکه به یک سیستم نخبه سوز تبدیل می شود که به مرور زمان حضور آنها را در تصمیم سازیها کمرنگ کرده و یا مسیر به گونه ای است که اصلا حضوری نباید نداشته باشند و یا بودنشان تاثیری نداشته باشد و یا به شکلهای دیگر مانند مهاجرت نخبگان خود را نشان می دهد.
بشخصه معتقدم اگر لرستان معاصر طی دهه های گذشته توجه ویژه تری به نخبگان خود از هر جنس،تیپ فکری و تخصصی می داشت به این وضعیت بغرنج نمی رسیدیم و بیان این مهم فارغ از سیاستهای کلان دولتهای رنگارنگ و حاکمیت مطرح می شود و موضوع اهمی است که بیشتر در زیر پوست جامعه، فرهنگ و توسعه نیافتگی انسانی و روابط خودمان وجود دارد که باید بپذیریم نقاط ضعف پررنگی داریم.
مگر در جامعه ای مانند لرستان چند نفر مانند مهندس فیلی تولید می شوند که اصلا بخواهیم قدر و منزلت آنها را به درستی ندانیم؟! مگر در جامعه سنتی رو به تجدد( لزوما کپی برداری) لرستان چقدر فرصت وجود دارد که نتوانیم ایشان و امثال ایشان را به نحو احسن حفظ کنیم و از او سود معنوی بجوئیم؟!
در لرستان فعلی یک مهندس نخبه مدیر توسعه خواه چقدر زمان می برد ایجاد شود که ثمره وجود او را ببینیم و بعد به راحتی از آن عبور کنیم؟!
اگر مهندس فیلی به عنوان یک سرمایه نمادین در بخش مهندسی بخصوص مهندسی ساختمان است و می دانیم وجود ایشان سبب می شود به ذلت و قهقرای مهندسیمان نرسیم چرا نمی توانیم کمال و تمام از ایشان و شبه ایشان بهره کافی و وافی بگیریم؟!
آیا باید پاسخ این پرسشها را فقط در تاریخ و فرهنگمان جستجو کنیم یا ما تغییر پیدا کرده ایم؟ دنیای اطرافمان عوض شده است؟ آیا نوع روابط و تعریف حرفه ای و سیستم هایمان از اساس مسیرشان تفاوت پیدا کرده؟ در این عصر راه را گم کرده ایم و نگاهمان به بیرون و تحولات لحظه ایش است یا نه در توهم های خودساخته سیر می کنیم؟ اخلاق تشکیلاتی و حرفه ای به جای خود،اخلاق عمومیمان آسیب دیده است؟! درک درستی از نخبگان بومی و توسعه نداریم؟ فقط گمان می کنیم عبور از گذشته خوب، بد و زشتمان سبب توسعه می شود؟! و ازین دست پرسشهای مهم.. چه از بعد تغییرات مثبت و منفی و چه از بعد تاریخی، فرهنگ بومی و فولکلور همه این عوامل سبب گشته که ما لرستانی ها خواه ناخواه نخبه سوزی کنیم. آن هم از نخبه سوزی از نوع توسعه خواه که بسیار بسیار کم تولید می شوند و در جامعه ایجاد می گردند.
حال این بار خبر سفر ابدی زنده نام مهندس فیلی ما را متوقف کرد که کجا ایستاده ایم؟! چقدرمقصریم؟ چقدر متهمیم؟ چه باید می کردیم که نکردیم؟ چه باید بکنیم که پس از خبر مرگ نخبگان آه و حسرتمان از جنس تاسف ای کاش و اگر و مگر نباشد؟ و…..
روحش شاد..
سعید بارانی
نایب رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان لرستان
